Joop van Zijl

Joop van Zijl

Naam	Joop van Zijl
Geboren	Haarlem, 23 januari 1935
Functies	nieuwspresentator, presentator, eindredacteur
Bekend van	NOS Journaal, Koninginnedag, Nieuwjaarsconcert
Periode actief	1954-heden
Werkt samen met	Elleke van Doorn
Trivia	Trivia
Media
Gallery	Gallery
Joop van Zijl in de media Oeuvre Joop van Zijl

Nieuwslezer die verhalen vertelt en ondanks zijn televisiecarrière ergens altijd radioman is gebleven

Jeugd

Joop van Zijl groeit op in Haarlem, de stad waarvan men beweert dat er het beste Nederlands wordt gesproken. "Toen ik voor het eerst mijn eigen stem hoorde, dacht ik, ‘Jee wat praat die man bekakt.’ Ik vond het te netjes.” Zijn stem is voor het eerst te horen bij de ziekenomroep die hij samen met een vriendje opzet. Vanuit een Haarlems ziekenhuis presenteert hij jeugd-, en muziekprogramma’s, hersengymnastiek en verslaat voetbalwedstrijden door de telefoon. Het radiomaken spreekt hem aan vooral vanwege zijn grote liefde voor muziek.

Op zijn vijftiende belandt hij bij AVRO’s jeugdomroep Minjon, waar hij onder schooltijd radioprogramma’s presenteert. Dit vertraagt zijn studie, maar geeft hem een schat aan ervaring. Na zijn schooltijd komt hij in vaste dienst bij de AVRO op de afdeling jeugduitzendingen. Tussen de uitzendingen door kijkt hij graag bij de orkesten die dan nog live in de studio aanwezig zijn als ze op de radio komen.

Vanaf 1956 werkt hij drie jaar voor Radio Omroep Nieuw Guinea en komt hij zo onder zijn dienstplicht uit. Dit is een kleinschalige omroep, waar hij veel facetten van het radiomaken uitoefent. Naast muziekprogramma’s komen daar via de telex ook ANP-nieuwsberichten binnen. Deze berichten bewerkt hij voor het radionieuws. Hierdoor is zijn interesse voor de journalistiek ontstaan. Terug in Nederland gaat hij als freelancer daarin verder, maar begin jaren zestig komt hij al in dienst bij de NTS en de AVRO.

Het Journaal

Hij werkt als presentator, in het begin nog buiten beeld, en verslaggever bij het NTS Journaal. Daarnaast werkt hij bij een keur aan AVRO radio- en televisieprogramma’s. Bij het Journaal schrijft hij samen met een collega-redacteur de teksten. De kop van het nieuws moet pakkend zijn en aan het eind moet altijd een leuk onderwerp zitten. Voor het laatste onderwerp gaat hij woordspelingen niet uit de weg. Tijdens interviews zijn de redacteuren wel in beeld, “Dan waren de vragen van de verslaggever vaak nog langer dan de antwoorden.” Naast dit televisiewerk, gaat hij in 1962 ook weer aan de slag bij het Radiojournaal. “Ik was nog lang niet uitgekeken op de radio. Ik was eigenlijk een radioman.”

In 1978 is hij werkzaam bij het NOS-actualiteitenprogramma Panoramiek als Ed van Westerloo hem vraagt om bij het NOS Journaal te komen werken. Van Zijl wil niet meer als verslaggever het hele land afreizen en gaat aan de slag als presentator. “Iedereen zei altijd ‘het Journaal van acht uur.’ En vanaf een gegeven moment aan het eind van het Journaal, riep ik iedere keer ‘tien voor half negen precies, einde van dit Achtuurjournaal.’ Zo is het woord Achtuurjournaal in zwang gekomen.” Op de dagen dat hij niet presenteert, werkt hij als eindredacteur. In beide functies (her)schrijft hij de presentatieteksten, aangeleverd door de redactie. Hij vindt het overigens niet erg om informatie een aantal keren in het Journaal terug te laten komen. Als iets eerst in de aankondiging wordt genoemd, mag dat nog een keer in de reportage worden genoemd. “Televisie is toch een vluchtig medium.” De grootste verandering in de tijd dat hij het Journaal presenteert is de techniek.

In de beginjaren wordt er op film geschoten. “We riepen ook altijd, ‘waar is het materiaal? Ja dat is onderweg.’ Het was er nooit waar je het hebben moest.” Doordat alles tegenwoordig digitaal gaat, is er in zijn ogen veel veranderd én verbeterd. Qua presentatie is er volgens hem weinig veranderd. Hij heeft altijd zijn eigen weg gezocht in het presenteren. Zijn uitstraling wordt soms te persoonlijk bevonden. Zo zegt Jaap van Meekren in zijn vroege NOS-jaren tegen hem, “Zoals jij dat Journaal presenteert, zo kan dat niet hoor. Dat is veel te persoonlijk. Het moet afstandelijker.” Later is Van Meekren daar nog op teruggekomen.

Van Zijl heeft het vermogen het nieuws licht ironisch te brengen. Zelf zegt hij hierover in 'Trouw': "Ach, ik presenteer al ontzettend lang en doe dat altijd op dezelfde manier. Je kiest je woorden bij een dodenherdenking natuurlijk anders dan bij een jazzconcert in de Meervaart. Ik probeer onderwerpen uit te tillen boven het simpelweg berichtjes voorlezen. Dat werkt ook beter. Ik wil een verhaaltje vertellen, zo van: moet je nou es horen."

Korte uitstap naar de VARA

Van 1981 tot 1983 verruilt Van Zijl de presentatie bij het NOS Journaal voor de functie van eindredacteur bij het VARA-programma Achter het nieuws. Samen met Ati Dijckmeester en W.L. Brugsma neemt hij tevens de presentatie voor zijn rekening. Hij heeft nog niet eerder fulltime bij een actualiteitenrubriek gewerkt. Er is maar eens per week uitzending, wat een nieuwe manier van werken voor hem is. “Na de uitzenddag was er eindeloos evaluatie, en dan was er korte tijd om een volgende uitzending te maken. Ik vond eigenlijk alleen de dag van uitzending leuk.”

Terug bij de NOS

Na twee jaar keert hij weer terug bij het Journaal. In zijn NOS-jaren verslaat hij grote gebeurtenissen, zoals de begrafenis van Winston Churchill, de verloving van prinses Beatrix en prins Claus, de sluiting van de Deltawerken en het bezoek van Nelson Mandela aan Nederland. Hij is de stem bij de registraties van jaarlijks terugkerende gebeurtenissen als Koninginnedag en herdenkingen. Ook verzorgt hij al jarenlang het commentaar bij het traditionele Nieuwjaarsconcert vanuit Wenen.

Van 1994 tot 2000 werkt hij mee aan Concert Radio. Zijn muzikale belangstelling leeft hij verder uit in interviews met jazzgrootheden tijdens de Meervaart Jazzfestivals van de NOS-radio, als medeoprichter van de Vrienden van het Metropole orkest en als ondersteuner van bedreigde radio-orkesten en het Jazz Orchestra of the Concertgebouw, waarvan hij aan de wieg heeft gestaan. Ook is hij vanaf 1994 regelmatig bij Met het oog op morgen te horen.

Na zijn pensionering

Na zijn pensionering in 2000 blijft hij actief in de mediawereld. Op televisie verzorgt hij in 2011 met dichter Nico Dijkshoorn de rubriek Slow jam the news in het programma De wereld draait door. “Toen ik in dienst kwam bij de omroep was ik mijn hobby kwijt en toen ik met pensioen ging, had ik mijn hobby weer terug.”

Joop van Zijl verzorgt in januari 2014 voor de dertigste en tevens laatste keer het commentaar bij het nieuwjaarsconcert uit Wenen. In januari 2016 is Van Zijl met oud-collega's te zien in een speciale uitzending van De reünie. Aanleiding is het zestigjarig bestaan van het Journaal. En zo presenteert de voormalige anchor man op 5 januari 2014 nog een maal het 16 uur Journaal.

Zijn stem is nog niet helemaal uit de ether: zo is hij te horen als commentator bij het jaarlijkse bloemencorso en de Taptoe-Delft en tot 2018 als voice-over bij animaties in Twee voor twaalf. Bij de Concertzender presenteert hij 7 jaar lang een dagelijks programma over Johann Sebastian Bach, 'Geen dag zonder Bach'. Totaal 500 afleveringen, daarna neemt samensteller Govert Jan Bach de presentatie over. In 2019 neemt Van Zijl, ter gelegenheid van de 750e aflevering, nog eenmaal plaats achter de microfoon om het programma aan te kondigen.

Prijzen en onderscheidingen

Beste televisiespreker van het jaar (1978) door de Nederlandse Vereniging voor Slechthorenden (NVVS)
Gouden Hart van Rotterdam
Trofee Vereniging Doven en Slechthorenden
Ridder in de Orde van Oranje-Nassau (1999)