…en de aap is mens geworden

Periode	2006
Beschikbaar in archief	Beeld en Geluid
Genre	Documentaire
Decennia	2000-2009
Lengte	59'
Medium	televisie
Externe info	Dokwerk: En de aap is mens geworden

Beschrijving

...En de aap is mens geworden is een aflevering uitgezonden op 30 oktober 2000. Deze aflevering is onderdeel van de documentairerubriek Dokwerk dat werd uitgezonden door de omroepen NPS en VPRO. In de aflevering ...En de aap is mens geworden wordt de geschiedenis geschets van de (mens)aap. De relatie tussen mens en aap staat in deze documentaire centraal. Door middel van talloze archiefopnamen en een interview met emeritus professor Adriaan Kortlandt wordt de mensaap vanuit verschillende perspectieven en tijden getoond. Allereerst wordt verteld hoe er vanuit de oudheid over dieren gedacht werd: alle levende wezens zijn volgens Aristoteles verbonden met elkaar in één grote keten van het zijn. Een mens heeft verstand, een aap kan alleen imiteren. In 1641 wordt dit beeld ten opzichte van de mensaap weer veranderd. De mensaap is een half wezen. De bioloog Carolus Linnaeus bevestigde dit nogmaals door de mens boven de mensaap te zetten als verheven boven alle dieren. Toch zaten mens en mensaap in dezelfde klasse in het ordensysteem van Linnaeus. Na verzet van de kerk op zijn systeem werd de mensaap toch in een aparte klasse onder de mens gezet. Darwin stootte de mens geruime tijd later tevens van zijn voetstuk door te stellen dat mens en aap dezelfde voorouders kennen en wist hierdoor te bewijzen dan de mens niet van goddelijke afkomst is. De mens is een product van evolutie en staat net wat hoger in de evolutionaire ladder dan de mensaap.

De documentaire schenkt veel aandacht aan de manier waarop de mens de aap gebruikt voor entertainment. Apen worden zo getraind dat ze menselijke eigenschappen gaan imiteren. In Europa werden (en worden) apen vaak gebruikt ter vermaak van de blanken als clown in een circus. Ook de rol van de aap in films wordt belicht, er worden verschillende oude filmbeelden met apen getoond. Behalve voor entertainment doeleinden wordt de aap ook voor experimenten gebruikt voor de ruimtevaart en geneeskunde. De apen worden hier vaak slecht bij behandeld. Op het eind van de documentaire komt het dierenwelzijn op de voorgrond. Het voortbestaan van de mensaap ligt in onze handen.

Makers

Samenstelling/ Research: René Seegers

Productie/ Research: Ine Waltuch

Montage: Michiel Reichwein

Camera: Mark de Blok en Deen van der Zaken

Animatie: Jan van Nuenen

Geluid/ Mixage: Wouter Veldhuis en Jan Willem van den Brink

Overige medewerking: John Eilliot, Maaike Ono Boots, Gen Yamakoshi, Osaka University of Arts, Cognitive Evolution Group en Lafayette University

Achtergrondinformatie

Dokwerk werd uitgezonden in de periode van 2000 tot 2006. Dokwerk zet de traditie van het Auteursdocumentaire voort door in plaats van enkel actuele onderwerpen te gebruiken zich juist te richten op een verband met de wereld waarin we leven in relatie tot het verleden en mogelijk ook de toekomst. Dit uit zich in een uur lang durende uitzending waarin een opsomming van feiten en inzichten over een bepaald onderwerp wordt gegeven. De doelstelling van Dokwerk is de kijker aanzetten tot nadenken en verbanden te leggen om zo inzicht te krijgen in een aspect van onze tijd. In de uitzendingen van Dokwerk wordt veel gebruik gemaakt van zowel binnenlands als buitenlands archiefmateriaal. Er worden onder andere beelden gebruikt van universiteiten, musea, bibliotheken en andere (vaak buitenlandse) omroepen. Deze beelden, samen met specialisten en professoren die aan het woord komen, zorgen voor een duidelijke interpretatie van de werkelijkheid van de maker van Dokwerk.