NOS Journaal-televisievormgeving
1956-1958
| Beschikbaar in archief | Beeld en Geluid |
| Externe info | het eerste NTS journaal op YouTube |
De eerste leader van het NTS Journaal is een montage van filmbeelden met daaroverheen een animatie van zendstralen. Het fragment met de balletdanseres moet op aandringen van de NCRV worden verwijderd. Wie de montage en animatie heeft gemaakt is niet duidelijk. De muziek is gecomponeerd door Dolf van der Linden en gespeeld door het Metropole Orkest. De openingstune eindigt met een gong en dit geluid zal in de jaren erna een van de meest constante elementen zijn van de NOS journaal-vormgeving.
De nieuwslezer leest zijn teksten live voor terwijl de filmreportages in beeld zijn en hij komt in de regel niet in beeld. Er is dus zodoende geen decor. Het weerbericht wordt vooraf gegaan door een opname van een weerhuisje met muziekje. De weerman tekent de kaarten live in beeld in met lippenstift omdat dat, in tegenstelling tot krijt, geen geluid maakt en goed zichtbaar is voor de kijker thuis. De kaarten zitten in een driehoekige raamwerk op een standdaard die de weerman kan draaien. Ook de weerman is niet in beeld, kijkers zien alleen zijn arm.
1958-1969
| Beschikbaar in archief | [Beeld en Geluid] |
Begin 1958 vervangt men de lange filmleader door een korte titelkaart met de programmatitel in een cursief serif lettertype in een donkergrijze cirkel. Het weekoverzicht, dat op 7 mei 1959 voor het eerst te zien is, heeft een eigen leader, ook met een cirkel en dezelfde typografie. Men gebruikt ook een andere titelkaart die min of meer gelijk is aan de eindetitel uit 1956 met het NTS-logo en de 'geschilderde' letters. Er is nog een derde titelkaart bekend met een grafisch ontwerp van Ton Holst en mogelijklijk zijn er nog meer variaties geweest tussen 1958 en 1969. Bij de titelkaarten is geen muziek meet te horen, alleen de gong.
In de loop van de jaren zestig stapt men gelijdelijk af van het idee dat de nieuwslezer buiten beeld moet blijven. Van actuele gebeurtenissen zijn niet altijd film-reportages beschikbaar. Het filmen zelf, transport van de banden, het ontwikkelen en monteren van film kost nu eenmaal tijd. Daarom is de nieuwslezer vaker in beeld. Hij of zij zit dan aan een tafel met op de achtergrond een gestileerde wereldbol. In 1966 komt er achter de presentatoren via 'doorzicht projectiescherm' waarop stilstaande beelden via een glasdia-projector en/of bewegend beeld via een eidophor getoond kunnen worden.
De presentatie van de nieuwslezers wordt daarnaast afgewisseld met foto's en grafische beelden, zoals landkaarten, tabellen en live-animaties. De grafici van de Afdeling Grafisch Ontwerp van de NTS draaien in tourbeurt 'journaal-diensten' en maken, soms op het laatste moment, de benodigde grafiek.
 | ||
 Eugenie Herlaar in decor met gestileerde wereldbol, ca 1965 |
 Eugenie Herlaar in het decor met background-projection, oktober 1966 |
 |
1969 - 1973
| Beschikbaar in archief | [ Beeld en Geluid] |
Nadat de NTS en de NRU in 1969 fuseren tot de NOS, verandert ook de vormgeving van het journaal. Het NOS journaal opent met de gong, het nieuwe NOS-logo van Johan Volkerijk en een schreefloze letter. Het journaal gaat in kleur uitzenden en dat betekent dat er gebruik gemaakt kan worden van chroma-key. De nieuwslezer zit voor een blauw scherm waar de regisseur een foto, grafiek of bewegend beeld in kan monteren.
 |
 | |
 |
1975 - 1979
| Beschikbaar in archief | [ Beeld en Geluid] |
In 1975 opent dhet journaal nog steeds met een gongslag, het NOS-logo, het "journaal' is in een iets moderner lettertype gezet en er is wat meer kleur toegevoegd. De eindleader heeft een vrolijke tune, deze is gecomponeerd door Jerry van Rooyen.
In 1975 wordt het blauwe scherm vervangen door een beige wand met een ruimtelijk patroon van vierkante blokjes, de ontwerper hiervan is vermoedelijk Herman Coenen. Links van de nieuwslezers is een blauwe titelkaart opgehangen voor het chroma-key van beeld. Ongeveer een jaar later vervangt men het geblokte wandje door een effen beige wand met chroma-key blauwe uitsparing.
 |
 |
 |
 |
 |
1980 - 1985
| Beschikbaar in archief | [ Beeld en Geluid] |
| Externe info | compilatie van Will Bakker op YouTube |
In 1980 krijgt het NOS journaal een nieuwe leader, eindleader en een nieuw decor. De openings- en eindeleader zijn ontworpen door Will Bakker. De openingsleader bestaat uit een wereldkaart, opgebouwd uit dikke en dunne horizontale lijnen die in elkaar grijpen, het NOS-logo en gele letters. In de eindeleader 'klapt' de landkaart en de titels om de verticale as weg. Dit effect is uitgevoerd bij productiebureau Molinaire in Londen.
Het 8 uur journaal heeft een leader van ongeveer 10 seconden en eindigt met de gong. Alle andere journaals openen met een korte leader met daaronder het geluid van de gong. De tune voor bij eindeleader is voor alle journaals gelijk. De componist is niet bekend.
Het decor bestaat uit een effen wand met een ronding en een gestroomdlijnde inkeping waar met de chroma-key-techniek titelkaarten van het journaal zelf, landkaarten of foto's horend bij de nieuwsitems getoond worden. De decorontwerper is mogelijk Herman Coenen.
De journaaldiensten van de grafisch ontwerpers stoppen, enkele grafici van NOS Grafisch Ontwerp worden gedetacheerd bij het journaal. Zij komen op de redactie te werken en verzorgend daar de dagelijkse nieuwsgrafiek, zoals de landkaarten en foto's met titels.
 |
||
 | ||
 |
 |
1985 - 1987
| Beschikbaar in archief | [Beeld en Geluid] |
| Externe info | Compilatie van Will Bakker op YouTube |
In februari 1985 krijgt het NOS Journaal een nieuwe vormgeving. De leader, een animatie van twee in elkaar draaiende wereldbollen, is wederom ontworpen door Will Bakker. In de eindleader zien we ook de twee wereldbollen met in kapitalen "Einde". Die letters verdwijnen in een latere versie. De animatie is gemaakt bij Antics Studio in Amsterdam op het animatieprogramma Antics van Alan Kitching. De tune is van Jerry van Rooyen en gespeeld door het Metropole Orkest.
Om de presentatie te verlevendigen start het journaal met duo-presentatie. Twee journaallezers zitten aan één desk waarachter een chroma-key blauwe wand staat. Op deze wand projecteerd men in de regie een beige wand met horizontale banen en de titelkaarten. De achtergrond is zodoende in de standaard medium close-up voor beide presentatoren gelijk, want betekent dat de regie niet kan schakelen tussen de twee. Ook de nieuwslezers zijn niet erg tevreden met duo-presentatie, dus na de zomer van 1985 keert men weer terug naar één presentator. Het decor is ontwikkeld door Herman Coenen en Nick de Weerd.
Zij ontwerpen ook een nieuwe set voor de weekmannen van het KNMI. Achter een grote uitspraring in de wand met de kenmerkende banen, kunnen verschillende kaarten geschoven worden. Dit gebeurt handmatig door de toneelmeester. De weericonen, die Will Bakker voor de vorige nieuws-vormgeving ontwierp, zijn nu magnetisch en worden in beeld op de kaarten geplakt.
Het decor van het Half zes journaal, gestart in 1984, wordt aangepast om beter aan te sluiten bij dat van het 8 uur journaal.
 |
 | |
 |
 |
1987 - 1988
| Beschikbaar in archief | [Beeld en Geluid] |
| Trivia | Trivia |
Deze vormgeving is anderhalf jaar in gebruik en ontwikkeld door NOB Design, onder leiding van art-director Carlo Delbosq, ontwerpers Theo Dijkslag en Hans van Woudenberg en paintbox operator Dirk-Jan de Bree. De leaders zijn gemaakt op de cubicomp bij The Frame, een Amsterdams computer grafisch bedrijf. In de leader is een wereldbol te zien die telkens doorzichtiger wordt en verandert in een cijfer. Dit getal geeft aan om welke uitzending het gaat.
De muziek is gecomponeerd door Stephen Emmer. Het NOS Journaal begint in 1987 ook met een weekjournaal. Hierin wordt teruggeblikt met het nieuws van de afgelopen week.
 |
1988 - 1994
| Beschikbaar in archief | [ Beeld en Geluid] |
| Trivia | Trivia |
Deze leader bestaat uit balken die over het scherm heen vliegen gevuld met beelden. Op 30 september 1991 introduceert het NOS journaal nieuwe leaders voor de uitzendingen om 4 uur, 6 uur en 10 uur. De restyling is wederom onder leiding van art-director Carlo Delbosq Hans van Woudenberg (ontwerper) Ronald Vierbergen (ontwerper) en bevat de muziek van Stephen Emmer.
In voorjaar 1991 krijg het NOS journaal een nieuw decor. Tijdens de verbouwing is er een tijdelijk decor met de regiekamer op de achtergrond. De lange bulletins (van 7 en 8 uur) worden uitgezonden vanuit Studio 8. Dit decor kenmerk zich door de schuin oplopende lijnen die zijn aangebracht. De korte uitzendingen komen vanaf de redactie.
1995 - 2001
| Beschikbaar in archief | [ Beeld en Geluid] |
| Trivia | Trivia |
De vormgeving van dit leaderpakket is van de hand van Dick van Stralen in samenwerking met Geert van Ooijen. De leader voegt drie losse elementen samen: headlines, de stem en de gong. De verbeelding van de gong uit de leader wordt ook verwerkt in het decor. Dirk Debou en Andre Postma zijn hiervoor verantwoordelijk.
In de openingstune laat componist Stephen Emmer de gong ook terugkomen. Voor de tune haalt Emmer inspiratie uit "A day in the life" van The Beatles en The Nine O'Clock News tune. Hij laat de compositie uitvoeren in de fameuze Abbey Road-studio's, door de London Philharmonic. De London Philharmonic werkt drie uur aan 36 tunes van nog geen tien seconden.
2001 - 2005
| Beschikbaar in archief | [ Beeld en Geluid] |
| Trivia | Trivia |
Deze leader is ontworpen door Lydia Pees van C-Iris (nu Dutchview) en de bijhorende muziek is gecomponeerd door het duo JaVa, bestaande uit Robbert van Ark en Sven Jansen.
_2001.png)
.JPG)
_2001.png)
.JPG)
2005 - 2012
| Beschikbaar in archief | [Beeld en Geluid] |
| Trivia | Trivia |
Dit ontwerp maakt deel uit van de NOS huisstijl die tot 2012 in gebruik is. Het is een ontwerp van Martin Lambie-Nairn. De muziek/tune is gecomponeerd door Stephen Emmer en het decor is van Ed Elting. Het is het eerste decor waarin LED-verlichting is gebruikt.
2012 - heden
| Beschikbaar in archief | [Beeld en Geluid] |
| Trivia | Trivia |
Deze huisstijl is een ontwerp van Danny Smit / Cape Rock. Het decor is ontworpen door Fisheye en de tune is van Cablejuice.
