Adriaan van Dis: verschil tussen versies

Uit B&G Wiki
Geen bewerkingssamenvatting
 
(35 tussenliggende versies door 8 gebruikers niet weergegeven)
Regel 6: Regel 6:
| overlijden_datum  =  
| overlijden_datum  =  
| overlijden_plaats =
| overlijden_plaats =
| functies = [[:Category:Schrijver | schrijver]], [[:Category:Presentator | presentator]]
| functies = [[:Category:Schrijver | schrijver]], [[:Category:Presentator | presentator]], [[:Category:Journalist | journalist]]
| bekend_van  = ''[[Hier is ...  Adriaan van Dis]] [[Zomergasten]], [[Van Dis in Afrika]]''
| bekend_van  = ''[[Hier is ...  Adriaan van Dis]] [[Zomergasten]], [[Van Dis in Afrika]]''
| periode_actief  = 1983 - heden
| periode_actief  = 1983 - heden
| werkt_samen_met = [[Ellen Jens]]  
| werkt_samen_met = [[Ellen Jens]]  
| trivia = Woont in Parijs
| media = <imagemap>
Image:Audio.png|
rect 0 4 26 25 [http://www.beeldengeluidwiki.nl/index.php/Audio:_Adriaan_van_Dis Audio fragmenten]
desc none
</imagemap>
| onderschrift = Adriaan van Dis
| onderschrift = Adriaan van Dis
| externe_info = [http://www.adriaanvandis.nl Website Adriaan van Dis]
| externe_info = [http://www.adriaanvandis.nl Website Adriaan van Dis]
Regel 17: Regel 21:
}}
}}


Op televisie verschijnt [[Adriaan van Dis]], afkomstig uit een smelkroes van twee culturen, als een keurige verschijning in een fraai maatkostuum. Voor veel kijkers spreekt hij bekakt. Adriaan is verbaal begaafd, intelligent, charmant, erudiet, houdt afstand en tutoyeert zijn gasten niet. Ook is hij sociaal bewogen, onder andere met bewoners in de Derde Wereld of de tegenstellingen tussen arm en rijk in eigen land. Zo noemt hij premier Wim Kok in 1998 “de slaapverwekende, zinnen kwekkende vader des vaderlands” en eist hij van hem “een visie op de ingewikkeldheid”.
Adriaan van Dis is schrijver, journalist en presentator. Hij staat bekend om zijn opvallende verschijning: verbaal begaafd, intelligent, charmant, erudiet en altijd gekleed in een keurig maatpak.


Adriaan komt uit een bijzonder nest. Zijn vader is militair in het Koninklijk Nederlands Indisch Leger (KNIL).Zijn moeder heeft al kinderen uit een eerder huwelijk met een Indische man. Na een grote militaire carrière wordt hij in de oorlog gefusilleerd. Zijn vader heeft gediend onder zijn moeders eerste man. Het tweetal huwt niet, omdat Adriaans vader niet kan scheiden van zijn eerste echtgenote. Adriaan groeit op in een Indisch milieu in Nederland. Zowel zijn vader als moeder en drie zusjes hebben in Nederlandsch-Indië in een Jappenkamp geïnterneerd gezeten. Zijn vader werkte als dwangarbeider aan de beruchte Birmaspoorweg. Het gevolg is een gehavend gezin; onwettig kind, ongelukkige jeugd. Het is dan ook niet raar dat dit sporen heeft achtergelaten op Adriaan. In een interview met [[Ischa Meijer]] omschrijft hij zichzelf als iemand met zeventien karakters.  
====Jeugd====
Adriaan van Dis groeit op in een Indisch milieu in Nederland. Zijn ouders leren elkaar in Nederlands-Indië kennen. Vader Victor Justin Mulder is hier geboren uit Nederlandse ouders. Moeder Maria van Dis komt uit Breda en heeft al drie dochters uit een eerder huwelijk met een Nederlandse KNIL-militair, die tijdens de Japanse bezetting omkomt. Ook Van Dis vader is eerder getrouwd geweest.
Zowel zijn vader als moeder en drie zusjes worden tijdens de Japanse bezetting van Nederlands-Indië Jappenkamp geïnterneerd in een Jappenkamp. Zijn vader werkt als dwangarbeider aan de beruchte Birma-spoorweg.


Het gezin, dat antroposofisch ''angehaucht'' is, verhuist naar Hilversum. Adriaans vader overlijdt wanneer hij elf jaar is aan de A-griep. Na de middelbare school (HBS) studeert Adriaan Nederlands en Zuid-Afrikaans. Tijdens zijn studie aan de universiteit in Amsterdam publiceert hij voor ''NRC-Handelsblad''. Later wordt hij redacteur van dit dagblad. Tot 1982 is hij verantwoordelijk voor de zaterdageditie van deze krant. Van 1987 tot 1992 is Adriaan ook redacteur van het tijdschrift ''De Gids''. Adriaan is biseksueel; hij woont vijf jaar met een vrouw samen. Verder beschikt hij over bovennatuurlijke krachten, die hij slechts spaarzaam gebruikt.
De ouders van Van Dis kunnen niet met elkaar trouwen. Zijn vaders huwelijk is weliswaar voor de islamitische wet ontbonden, maar die scheiding heeft in Nederland geen geldigheid. Niemand mag dit weten. Officieel heeft Van Dis de achternaam van zijn moeder, maar voor de buitenwereld draagt hij in zijn vroege jeugd de naam van zijn vader. Pas als hij gaat studeren gaat hij zich Van Dis noemen.


Op 16 maart 1983 verschijnt Adriaan voor het eerst op televisie met ''[[Hier is ...  Adriaan van Dis]] ''. Dit VPRO-programma verschijnt negen seizoenen op het scherm. In de loop der jaren verandert alleen de naam, niet de formule. Ondanks de diepgaande, vaak intellectuele gesprekken (voornamelijk met schrijvers) kijken relatief veel mensen naar hem. In de hoogtijdagen haalt Adriaan twee en een enkele keer zelfs vier miljoen kijkers. Karakteristiek voor zijn hoffelijke optreden is het geheel eigen begroetingsritueel. Na een uitvoerige inleiding, een stevige handdruk en steevast de vraag of de gast(e) rode wijn, witte wijn of een glas water prefereert.  
Zijn vader is door zijn oorlogservaringen getraumatiseerd en arbeidsongeschikt verklaard. Bovendien vindt hij het als migrant moeilijk om zijn plaats in het hem onbekende Nederland te vinden. Hij is altijd thuis en voedt Van Dis streng op. Hij overlijdt in 1957 als Van Dis tien jaar oud is. Van Dis herinnert zich hem als een wrede man, maar ziet hem tegelijkertijd als een slachtoffer.


Behalve presenteren is Adriaan ook verschillende malen te zien als gast in andere programma’s. Zo speelt hij een gastrol in de zesdelige comedyserie ''[[Op zoek naar Yolanda]]'' van [[Wim T. Schippers]] en is zijn literaire werk aanleiding voor menig programmamaker om hem in de studio uit te nodigen. Als schrijver is Adriaan begaan met de verwikkelingen rond zijn Iraanse collega Salman Rushdie. Het door de Iraanse leider Khomeiny uitgsproken doodvonnis is voor Adriaan aanleiding om voorzitter te worden van het Rushdie Defence Committee.
Na de middelbare school studeert Van Dis Nederlands en Zuid-Afrikaans aan de Universiteit van Amsterdam en gaat hij voor ''NRC-Handelsblad'' publiceren. Later wordt hij redacteur van dit dagblad. Tot 1982 is hij verantwoordelijk voor de zaterdageditie. Van 1987 tot 1992 is Van Dis ook redacteur van het tijdschrift ''De Gids''.


====Televisie====
Op 16 maart 1983 verschijnt Van Dis voor het eerst op televisie met ''[[Hier is ...  Adriaan van Dis]] ''. Dit VPRO-programma is negen seizoenen lang op het scherm. In de loop der jaren verandert alleen de naam (''[[Van Dis in De Balie]]'', ''[[Van Dis in de IJsbreker]]''), niet de formule. Ondanks de diepgaande, vaak intellectuele gesprekken (voornamelijk met schrijvers) kijken relatief veel mensen naar zijn programma's. In de hoogtijdagen haalt Van Dis twee en een enkele keer zelfs vier miljoen kijkers.
Van Dis is een opvallende verschijning: verbaal begaafd, intelligent, charmant, erudiet en altijd gekleed in een keurig maatpak. Karakteristiek voor zijn hoffelijke optreden is het geheel eigen begroetingsritueel. Na een uitvoerige inleiding en een stevige handdruk stelt hij steevast de vraag of de gast(e) rode wijn, witte wijn of een glas water prefereert.
Van Dis is vier seizoenen lang de presentator van ''[[Zomergasten]]'' (1999 tot 2002).
In 2008 verschijnt de documentaireserie ''[[Van Dis in Afrika]]'', waarin hij door Zuid-Afrika, Namibië en Mozambique reist, op zoek naar parallellen en contrasten met de huidige West-Europese samenlevingen.
In 2012 wordt de documentaireserie ''[[Van Dis in Indonesië]]'' uitgezonden. Hij gaat hierin op zoek naar zijn eigen verleden, en de sporen die Nederland in Indonesië heeft achtergelaten.
In 2012 schrijft Van Dis de tekst van het ''[[Groot Dictee der Nederlandse Taal]]'', getiteld 'Zijn waar wij niet zijn'. In hetzelfde jaar is hij zelf een van de ''[[Zomergasten]]''.
Van Dis treedt veelvuldig op als commentator of tafelheer in ''[[De wereld draait door]]''. Hij krijgt zelfs eenmaal per jaar een eigen podium: aan de vooravond van de Boekenweek presenteert hij zijn bekende literaire hit ''[[Hier is ... Adriaan van Dis]]''.
In 2016 treedt hij op in het tweeluik ''[[Kijken in de ziel: schrijvers]]'' (2016), waarin [[Coen Verbraak]] schrijvers interviewt.
Van Dis is ook verschillende malen te zien als gast in andere programma’s. Zo speelt hij een gastrol in de zesdelige comedyserie ''[[Op zoek naar Yolanda]]'' van [[Wim T. Schippers]] en is zijn literaire werk aanleiding voor menig programmamaker om hem in de studio uit te nodigen. Als schrijver is Van Dis begaan met de verwikkelingen rond zijn Iraanse collega Salman Rushdie. Het door de Iraanse leider Khomeiny uitgesproken doodvonnis (1989) is voor Van Dis aanleiding om voorzitter te worden van het Rushdie Defence Committee.
Op 4 mei 1998 houdt Van Dis de voordracht ''Een deken van herinnering'' tijdens de Nationale Dodenherdenking op de Dam in Amsterdam.


====Prijzen en onderscheidingen====
====Prijzen en onderscheidingen====


Het Gouden Ezelsoor (1984).
Gouden Ezelsoor voor ''Nathan Sid'' (1984).


De zilveren Nipkowschijf (1986).
Zilveren Nipkowschijf voor ''[[Hier is ... Adriaan van Dis]]'' (1986).


De Publieksprijs voor het Nederlandse boek (1995).
Nieuwe Clercke-Pico Bello-prijs voor zijn verdiensten voor de Nederlandse literatuur (1994).


De Gouden Uil (1995).
Trouw Publieksprijs voor het Nederlandse boek voor ''Indische duinen'' (1995).
 
Gouden Uil voor ''Indische duinen'' (1995).
 
Groenman Taalprijs vanwege zijn helder en creatief taalgebruik (2007).
 
Zilveren Nipkowschijf voor ''[[Van Dis in Afrika]]'' (2008).
 
E. Du Perronprijs voor de verhalenbundel ''Leeftocht: veertig jaar onderweg'' (2008).
 
Gouden Ganzenveer (2009).
 
Constantijn Huygens-prijs voor zijn gehele oeuvre (2015).
 
Libris Literatuur Prijs voor ''Ik kom terug'' (2015).


====Publicaties====
====Publicaties====
Regel 54: Regel 87:
''Zilver of het verlies van de onschuld'' (1988).
''Zilver of het verlies van de onschuld'' (1988).


''Een keuze uit mijn vrolijke doodsgedachten'''(1988).
''Een keuze uit mijn vrolijke doodsgedachten'' (1988).


''Het beloofde land: een reis door de Karoo'' (1990).
''Het beloofde land: een reis door de Karoo'' (1990).
Regel 71: Regel 104:


''Totok'' (1996).
''Totok'' (1996).
''Adriaan van Dis. De zandkastelen van je jeugd'' (1996).


''Palmwijn'' (1996).
''Palmwijn'' (1996).


''Een waarze sat'' (1997).
''Een waarze sat'' (1997).
''Een deken van herinnering'' (1998).
''Totok'' (1998).


''Dubbelliefde'' (1999).
''Dubbelliefde'' (1999).
Regel 83: Regel 122:


''Vrijtaal'' (2003).
''Vrijtaal'' (2003).
''Onder het zink. Un abécédaire de Paris'' (2004).
''Op de televisie'' (2007).


''Leeftocht. veertig jaar onderweg'' (2007).
''Leeftocht. veertig jaar onderweg'' (2007).
Regel 88: Regel 131:
''De Wandelaar'' (2007).
''De Wandelaar'' (2007).


====Toneelstukken op TV====
''Stadsliefde'' (2011).
 
''Tropenjaren'' voor de VPRO (1989).


''Oog in oog'' voor de IKON (1988).
''Ik kom terug'' (2014).


====Biografie====
''De Zuid–Afrika boeken (verzamelbundel met Het beloofde land: een reis door de Karoo, In Afrika en Tikkop)'' (2017).


''Adriaan van Dis. De zandkastelen van je jeugd'' (1996).
''In het buitengebied'' (2017).




[[Category:personen|Dis, Adriaan van]] [[Category:Schrijver |Dis, Adriaan van]] [[Category:Presentator |Dis, Adriaan van]]
[[Category:Personen|Dis, Adriaan van]] [[Category:Schrijver |Dis, Adriaan van]] [[Category:Presentator |Dis, Adriaan van]] [[Category:Journalist |Dis, Adriaan van]]

Huidige versie van 6 jan 2020 om 13:06

Adriaan van Dis

NaamAdriaan van Dis
GeborenBergen NH, 16 december 1946
Functies schrijver, presentator, journalist
Bekend vanHier is ... Adriaan van Dis Zomergasten, Van Dis in Afrika
Periode actief1983 - heden
Werkt samen metEllen Jens
Media
Audio fragmentenAudio.png
Externe infoWebsite Adriaan van Dis

Adriaan van Dis in de media
Oeuvre van Adriaan van Dis

Adriaan van Dis is schrijver, journalist en presentator. Hij staat bekend om zijn opvallende verschijning: verbaal begaafd, intelligent, charmant, erudiet en altijd gekleed in een keurig maatpak.

Jeugd

Adriaan van Dis groeit op in een Indisch milieu in Nederland. Zijn ouders leren elkaar in Nederlands-Indië kennen. Vader Victor Justin Mulder is hier geboren uit Nederlandse ouders. Moeder Maria van Dis komt uit Breda en heeft al drie dochters uit een eerder huwelijk met een Nederlandse KNIL-militair, die tijdens de Japanse bezetting omkomt. Ook Van Dis vader is eerder getrouwd geweest. Zowel zijn vader als moeder en drie zusjes worden tijdens de Japanse bezetting van Nederlands-Indië Jappenkamp geïnterneerd in een Jappenkamp. Zijn vader werkt als dwangarbeider aan de beruchte Birma-spoorweg.

De ouders van Van Dis kunnen niet met elkaar trouwen. Zijn vaders huwelijk is weliswaar voor de islamitische wet ontbonden, maar die scheiding heeft in Nederland geen geldigheid. Niemand mag dit weten. Officieel heeft Van Dis de achternaam van zijn moeder, maar voor de buitenwereld draagt hij in zijn vroege jeugd de naam van zijn vader. Pas als hij gaat studeren gaat hij zich Van Dis noemen.

Zijn vader is door zijn oorlogservaringen getraumatiseerd en arbeidsongeschikt verklaard. Bovendien vindt hij het als migrant moeilijk om zijn plaats in het hem onbekende Nederland te vinden. Hij is altijd thuis en voedt Van Dis streng op. Hij overlijdt in 1957 als Van Dis tien jaar oud is. Van Dis herinnert zich hem als een wrede man, maar ziet hem tegelijkertijd als een slachtoffer.

Na de middelbare school studeert Van Dis Nederlands en Zuid-Afrikaans aan de Universiteit van Amsterdam en gaat hij voor NRC-Handelsblad publiceren. Later wordt hij redacteur van dit dagblad. Tot 1982 is hij verantwoordelijk voor de zaterdageditie. Van 1987 tot 1992 is Van Dis ook redacteur van het tijdschrift De Gids.

Televisie

Op 16 maart 1983 verschijnt Van Dis voor het eerst op televisie met Hier is ... Adriaan van Dis . Dit VPRO-programma is negen seizoenen lang op het scherm. In de loop der jaren verandert alleen de naam (Van Dis in De Balie, Van Dis in de IJsbreker), niet de formule. Ondanks de diepgaande, vaak intellectuele gesprekken (voornamelijk met schrijvers) kijken relatief veel mensen naar zijn programma's. In de hoogtijdagen haalt Van Dis twee en een enkele keer zelfs vier miljoen kijkers. Van Dis is een opvallende verschijning: verbaal begaafd, intelligent, charmant, erudiet en altijd gekleed in een keurig maatpak. Karakteristiek voor zijn hoffelijke optreden is het geheel eigen begroetingsritueel. Na een uitvoerige inleiding en een stevige handdruk stelt hij steevast de vraag of de gast(e) rode wijn, witte wijn of een glas water prefereert.

Van Dis is vier seizoenen lang de presentator van Zomergasten (1999 tot 2002). In 2008 verschijnt de documentaireserie Van Dis in Afrika, waarin hij door Zuid-Afrika, Namibië en Mozambique reist, op zoek naar parallellen en contrasten met de huidige West-Europese samenlevingen. In 2012 wordt de documentaireserie Van Dis in Indonesië uitgezonden. Hij gaat hierin op zoek naar zijn eigen verleden, en de sporen die Nederland in Indonesië heeft achtergelaten. In 2012 schrijft Van Dis de tekst van het Groot Dictee der Nederlandse Taal, getiteld 'Zijn waar wij niet zijn'. In hetzelfde jaar is hij zelf een van de Zomergasten. Van Dis treedt veelvuldig op als commentator of tafelheer in De wereld draait door. Hij krijgt zelfs eenmaal per jaar een eigen podium: aan de vooravond van de Boekenweek presenteert hij zijn bekende literaire hit Hier is ... Adriaan van Dis. In 2016 treedt hij op in het tweeluik Kijken in de ziel: schrijvers (2016), waarin Coen Verbraak schrijvers interviewt.

Van Dis is ook verschillende malen te zien als gast in andere programma’s. Zo speelt hij een gastrol in de zesdelige comedyserie Op zoek naar Yolanda van Wim T. Schippers en is zijn literaire werk aanleiding voor menig programmamaker om hem in de studio uit te nodigen. Als schrijver is Van Dis begaan met de verwikkelingen rond zijn Iraanse collega Salman Rushdie. Het door de Iraanse leider Khomeiny uitgesproken doodvonnis (1989) is voor Van Dis aanleiding om voorzitter te worden van het Rushdie Defence Committee. Op 4 mei 1998 houdt Van Dis de voordracht Een deken van herinnering tijdens de Nationale Dodenherdenking op de Dam in Amsterdam.

Prijzen en onderscheidingen

Gouden Ezelsoor voor Nathan Sid (1984).

Zilveren Nipkowschijf voor Hier is ... Adriaan van Dis (1986).

Nieuwe Clercke-Pico Bello-prijs voor zijn verdiensten voor de Nederlandse literatuur (1994).

Trouw Publieksprijs voor het Nederlandse boek voor Indische duinen (1995).

Gouden Uil voor Indische duinen (1995).

Groenman Taalprijs vanwege zijn helder en creatief taalgebruik (2007).

Zilveren Nipkowschijf voor Van Dis in Afrika (2008).

E. Du Perronprijs voor de verhalenbundel Leeftocht: veertig jaar onderweg (2008).

Gouden Ganzenveer (2009).

Constantijn Huygens-prijs voor zijn gehele oeuvre (2015).

Libris Literatuur Prijs voor Ik kom terug (2015).

Publicaties

Nathan Sid (1983).

Een bord met spaghetti (1984).

De Rat van Arras (1986).

Casablanca (1986).

Een barbaar in China (1987).

Zoen (1987).

Zilver of het verlies van de onschuld (1988).

Een keuze uit mijn vrolijke doodsgedachten (1988).

Het beloofde land: een reis door de Karoo (1990).

In Afrika (1991).

De man uit het Noorden (1992).

Waar twee olifanten vechten – Mozambique in oorlog (1992).

Classics (1993).

Indische Duinen (1994).

Wij, koningin (1995).

Totok (1996).

Adriaan van Dis. De zandkastelen van je jeugd (1996).

Palmwijn (1996).

Een waarze sat (1997).

Een deken van herinnering (1998).

Totok (1998).

Dubbelliefde (1999).

Op oorlogspad in Japan (2000).

Familieziek (2002).

Vrijtaal (2003).

Onder het zink. Un abécédaire de Paris (2004).

Op de televisie (2007).

Leeftocht. veertig jaar onderweg (2007).

De Wandelaar (2007).

Stadsliefde (2011).

Ik kom terug (2014).

De Zuid–Afrika boeken (verzamelbundel met Het beloofde land: een reis door de Karoo, In Afrika en Tikkop) (2017).

In het buitengebied (2017).

Overgenomen van "https://wiki.beeldengeluid.nl/index.php?title=Adriaan_van_Dis&oldid=172525"