Theo van Gogh
| Naam | Theodoor van Gogh |
| Geboren | Wassenaar, 23 juli 1957 |
| Gestorven | Amsterdam, 2 november 2004 |
| Functies | filmmaker, interviewer, programmamaker |
| Bekend van | Een prettig gesprek, De tafel van Pam, De hunkering, Blind date, Najib & Julia, Submission part 1, Interview (film), 0605 |
| Periode actief | 1981-2004 |
| Werkt samen met | Thom Hoffman, Boudewijn Büch, Frederique Spigt, Theodor Holman, Gijs van de Westelaken, Katja Schuurman, Thijs Römer, Cas Enklaar |
| Media |  |
Theo van Gogh in de media Oeuvre Theo van Gogh | |
Vrijdenker
De creatieve Theo van Gogh vindt het leven snel saai en dat laat hij merken ook. Zijn verbale talent en uitgesproken mening maken hem daardoor een graag geziene gast in televisieprogramma’s. Hij houdt van provoceren, van politiek en moreel incorrect gedrag waarbij hij sommige mensen tegen zich in het harnas jaagt, maar vaak genoeg ook een confronterende spiegel voorhoudt. Hij is een uitgesproken vrijdenker, wars van dogmatiek. Zijn scherpe pen zorgt ervoor dat hij meerdere malen ontslagen wordt, met langlopende vetes te maken krijgt of wordt aangeklaagd door zijn slachtoffers.
Terwijl zijn vijanden hem haten en hem bijnamen geven als ‘het beest’ en ‘eeuwige antisemiet’ lopen zijn acteurs met hem weg. Op de filmset is de regisseur Theo van Gogh een warme persoonlijkheid die een prettige sfeer schept waarin zijn cast zich thuis voelt. Hij financiert zijn films door op te treden in televisieprogramma’s en door leningen af te sluiten. In 1992 krijgt hij een zoon, Lieuwe, samen met Heleen Hartmans.
Hij is een liefhebber van voetbal en wielrennen. In 2004 loopt hij mee in de Nijmeegse Vierdaagse, na een weddenschap met disc-jockey Giel Beelen. Als tegenprestatie draait de 3FM-dj elke dag dat de regisseur meewandelt de titelsong van zijn dan nieuwste film Cool.
Van Gogh komt uit een nest met een bekende naam; de schilder Vincent van Gogh is een achteroom. Zijn vader werkt voor de BVD en hij heeft twee zussen. Van huis uit krijgt hij ‘een grote vrees voor totalitaire ideologieën’ mee, zoals hij het zelf noemt. Van Gogh voetbalt in een jeugdteam, maar moet stoppen vanwege twee kapotte meniscussen. Zijn liefde voor voetbal blijft en hij presenteert later ook verschillende sportprogramma’s. Hij meldt zich aan voor de filmacademie in Amsterdam, maar wordt niet toegelaten en schrijft zich in voor de studie rechten. Ondertussen leert hij het filmvak in de praktijk, samen met zijn vriend Thom Hoffman.
Van Gogh publiceert voor het eerst begin jaren tachtig in het tijdschrift Moviola. In 1981 breekt hij zijn studie af voor het maken van zijn filmdebuut Luger, een inktzwarte thriller. In totaal maakt Theo van Gogh vijftien speelfilms.
Televisie
Het praatprogramma Een prettig gesprek is waarschijnlijk zijn meest bekende televisieprogramma. Hierin praat Van Gogh wekelijks met een bekend persoon. Kenmerkend voor de tv-serie zijn het sobere decor, de kettingrokende gastheer en de cactus die de gast na afloop cadeau krijgt. In negen jaar tijd worden driehonderd en vijftien gesprekken opgenomen. De serie wordt voor het eerst uitgezonden op de Amsterdamse zenders Salto en AT5. Daarna wordt hij aangekocht door SBS6.
Van Gogh maakt veel eigenzinnige programma’s voor de televisie zoals de 26-delige cynische datingshow De hunkering die wordt uitgezonden op Yorin. Zijn kandidaten moeten in deze parodie allerlei opdrachten vervullen om in aanmerking te komen voor een intieme nacht in een caravan met een van de twee beschikbare vrijgezellen. Het geruchtmakende programma roept uiteenlopende reacties op, variërend van ‘prachtig’ tot ‘walgelijk’.
Naast interviewer en veelgevraagde gast in televisieprogramma’s regisseert Van Gogh verschillende televisieproducties waaronder de succesvolle dramaserie Najib & Julia van de AVRO. De zesdelige dramaserie vertelt het verhaal van de fatale interculturele liefde tussen een hockeymeisje en een Marokkaanse pizzakoerier. De serie wint een Gouden Kalf in de categorie Beste tv-drama Lang.
In september 2002 volgt hij Pim Fortuyn op als vaste columnist bij de RTL5 talkshow Business Class van Harry Mens. Vanaf het eerste begin is er tumult omtrent zijn optreden en uitlatingen. Zijn opmerking dat voormalig LPF-voorman Mat Herben steekpenningen zou hebben aangenomen, moet hij rectificeren. Kort daarop uit hij beledigingen in zijn internetcolumn. De maat is vol en RTL5-programmaleider Jaap Hofman ontslaat Van Gogh op staande voet. De regie van het twaalfdelige discussieprogramma Krachtstroom van de AVRO is de laatste televisieproductie waaraan Van Gogh heeft meegewerkt.
Submission
In het programma Zomergasten ontvangt Joost Zwagerman op 29 augustus 2004 VVD-kamerlid Ayaan Hirsi Ali. Ze laat de nieuwe korte film Submission part 1 zien die ze met Van Gogh heeft gemaakt. De film handelt over de rol van de vrouw binnen de islam. Door de enscenering en de kritiek op de islam, roept de film veel negatieve reacties op.
Moord
Op 2 november 2004 wordt Theo van Gogh op 47-jarige leeftijd op brute wijze op klaarlichte dag vermoord in zijn woonplaats Amsterdam. Op het lichaam van Van Gogh laat de moordenaar een dreigbrief gericht aan Ayaan Hirsi Ali achter. De media blikken in specials terug op zijn leven en werk. Zo besteden op de televisie onder andere programma's als Nieuwslicht van de VARA, Movie special van MTV en Koefnoen van de AVRO aandacht aan zijn tragische dood. Ook op de radio is er aandacht met WatNou van de NMO en RVU’s radiodocumentaire. Rouwende Amsterdammers leggen brieven, bloemen, foto’s, tekeningen, kaarsen e.d. bij zijn woonhuis in de Watergraafsmeer en de plek waar Van Gogh vermoord is.
De weerzinwekkende straatmoord op de eigenzinnige cineast/programmamaker is de aanzet tot een levendige discussie over het recht op vrije meningsuiting. Een dag later wordt Theo van Gogh op de Dam door circa 20.000 mensen herdacht. De aanwezigen uiten hun ongenoegen door een oorverdovend lawaai. Meegebrachte pannen, deksels, toeters e.d. zorgen voor een kakofonie van geluid. Als gevolg van de moordaanslag ziet Ayaan Hirsi Ali zich genoodzaakt om enige weken onder te duiken. In de Tweede Kamer worden vragen gesteld over de rol van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD).
Prijzen en onderscheidingen
Honourable mention op Nederlands Film Festival voor Luger (1981).
nominatie International Fantasy Film Award voor Terug naar Oegstgeest (1989).
Juryprijs van de Nederlandse Filmkritiek voor 06 (1994).
De Nederlandse anti-rookbeweging nomineert de kettingrokende presentator voor de Aso van het jaar prijs (1996).
Gouden Kalf voor Blind date in de categorie Beste Regie (1996).
Nominatie Gouden Kalf voor Beste Speelfilm Blind Date, (1996).
Gouden Kalf voor In het belang van de staat in de categorie Beste TV Drama (1997).
Certificate of Merit voor In het belang van de staat op het San Francisco International Film Festival (1999).
Gouden Kalf voor Najib & Julia in de categorie Beste TV Drama Lang (2003).
Publicaties
Recreatie (1985).
De Weldoener (1988).
Mijn favoriete graftak (en ander onheil) (1989).
Engel (1990).
Er gebeurt nooit iets (1993).
De Gezonde Roker (2000).
De laatste 18 (2002).
Sla ik mijn vrouw wel hard genoeg? (2002).
Kort geluk (2002).
Allah weet het beter (2003).
De tranen van Mabel, samen met Tomas Ross (2004) .
Muziek
Een verdeeld genoegen - De liederlijke liederen (LP, 1980, samen met Willem van Ekeren)
