Ireen van Ditshuyzen
| Naam | Ireen van Ditshuyzen |
| Geboren | Zeddam, 29 september 1941 |
| Functies | producent, regisseur, eindredacteur |
| Bekend van | Culemborg bijvoorbeeld, Krassen, RUR, Tijdverschijnselen, Vergeten |
| Periode actief | 1970 - heden |
| Werkt samen met | Ad 's Gravesande, Jan Lenferink, Netty Rosenfeld, Pieter Verhoeff |
| Media |  |
Ireen van Ditshuyzen in de media Oeuvre van Ireen van Ditshuyzen | |
Een maatschappelijk betrokken documentairemaakster
Jeugd
Ireen van Ditshuyzen wordt in 1941 geboren in het Gelderse Zeddam en is de jongste in een kinderrijk katholiek gezin. Haar vader, een KVP-er, is een politiek actieve man. Naast zijn baan als architect en directeur van enkele betonfabrieken is hij een tijdlang wethouder en later statenlid in Gelderland. Terwijl haar zussen op een internaat zitten geniet, Ireen de vrijheid van de HBS in Arnhem. Ze studeert aan de sociale academie en verlaat dan Gelderland voor Amsterdam. Tijdens haar studie andragogie in de jaren zestig sluit ze zich aan bij de actievoerders van het studentenprotest en de Maagdenhuisbezetting en is ze bestuurslid van de Nederlandse Studentenraad. Ze woont als studente in de Dapperbuurt en richt met medebewoners een actiegroep op die de sloop van de buurt moet tegengaan. Ze werkt als mediator tijdens weekends waarop Nederlandse politici, vooral PvdA’ers, bij elkaar komen om nieuwe ideeën te genereren. Op haar vijfentwintigste wordt ze directeur van een vormingscentrum voor werkende jeugd in Amsterdam. In eerste instantie neigt ze niet naar televisie of journalistiek, ze vindt beide niet serieus genoeg.
VARA
De journalist en PvdA-activist Laurens ten Cate, hoofredacteur van de Friese Koerier, haalt haar over het televisielandschap toch te gaan verkennen. Ze is ongeveer dertig als ze begin jaren zeventig haar loopbaan als televisiemaakster begint. Ze ontwikkelt zich vervolgens tot een van de meest productieve, geëngageerde en onafhankelijke filmmakers en producenten van Nederland. Omdat de VPRO in haar ogen te protestants is solliciteert Ireen van Ditshuyzen als freelancer in 1970 in eerste instantie bij de VARA. Ze werkt voor het programma Goed leven, een vier uur durende live-uitzending over nieuwe leef- en woonvormen. De opvattingen van de subredactie, waarvan ze deel uitmaakt, stroken niet met die van de hoofdredactie. Met tweehonderd andere actievoerders verstoort Van Ditshuyzen vervolgens de rechtstreekse uitzending. Een turbulent begin van haar carrière. Vervolgens werkt ze voor het programma De ombudsman van de VARA, maar als assistent van Marcel van Dam houdt ze het niet langer dan twee maanden uit. Ze vertrekt alsnog naar de VPRO.
VPRO
Bij de VPRO wordt ze researcher voor het maatschappijprogramma Namens en werkt ze als redacteur aan informatieve programma’s, reportages, Grand Gala’s en talkshows. Tevens leert ze er het documentairevak van programmamakers Cherry Duyns, Ad 's-Gravesande, Pieter Verhoeff en Netty Rosenfeld. Tien jaar lang maakt ze zelfstandig en in samenwerking met enkelen van hen documentaire programma’s. In 1975 ontvangt ze met mederegisseurs Netty Rosenfeld en Pieter Verhoeff de Zilveren Nipkowschijf voor de documentaire serie Culemborg bijvoorbeeld. Vanaf 1980 produceert ze het programma Tijdsverschijnselen. Ze werkt tevens voor het programma Macchiavelli. Ook maakt ze als freelancer documentaires waaronder Grenzen (1983) over het levensverhaal van Christiane Ensslin, zus van het RAF-lid Gudrun Ensslin, In de war over een psychiatrische kliniek (1986) en De straat. Laatstgenoemde gaat over de wederwaardigheden in de Pieter Vlamingstraat, waar ze tien jaar later samen met Netty van Hoorn opnieuw twee afleveringen zal filmen voor Terug in de straat. Tevens produceert ze voor Veronica het praatprogramma RUR met Jan Lenferink.
TV DITS
In 1987 richt ze haar eigen productiebedrijf opTV DITS. Ze produceert, maar blijft zelf ook regisseren. TV DITS groeit uit tot een mediabedrijf met meer dan twintig medewerkers. Ook binnen haar eigen BV gaan de documentaires en televisieprogramma’s vooral over politieke en sociale onderwerpen die aansluiten bij de maatschappelijke ontwikkelingen en soms over cultuur. Belangrijke thema’s zijn minderheden, de psychiatrie, maatschappelijke problemen en discriminatie. Tevens produceert ze voor de NOS vanaf april 1988 een jaar lang TV3, o.a. gepresenteerd door Matthijs van Nieuwkerk een dagelijks informatief vooravond magazine met amusementswaarde. In 1989 produceert ze de tweewekelijke talkshow van Ischa Meijer voor afwisselend de RVU en het Humanistisch Verbond. In 1990 staat ze aan de wieg van de tegenover haar woonhuis aan de Plantage Kerklaan in Amsterdam door de NOB te exploiteren Studio Plantage, van waaruit ze zelf gaat produceren.
Documentaires
In 1990 zendt de IKON haar Overleven, omgaan met armoede uit. De regisseuse maakt deze documentaire in opdracht van het Ministerie van WVC en maakt een rechtstreekse verbinding tussen politiek en verschillende vormen van armoede. In 1991 volgt Vergeten, een documentaire waarin Van Ditshuyzen vier jaar lang vier demente bejaarden en de mensen die hen opvangen volgt. Het is deze film, en de vervolgdelen in het bijzonder, die haar in 1995 de Nipkowschijf voor haar gehele oeuvre opleveren. Haar documentaires zijn geen eendagsvliegen. Na uitzending worden ze gebruikt op symposia en opleidingen en in bibliotheken. Ze beschouwt ze als tijdsdocumenten, die hun waarde niet verliezen. Vele malen maakt ze na een aantal jaren vervolg-documentaires over mensen, die ze eerder portretteerde. De producente en regisseuse mengt zich regelmatig in de debatten over kwaliteitstelevisie, de indeling van de netten, de toekomst van de Nederlandse televisie. TV Dits is jaren een begrip binnen de Nederlandse media en zo ook de vrouw die het bedrijf in 1987 heeft opgericht. Ireen van Ditshuyzen produceert en regisseert in de loop der jaren voor vrijwel alle Nederlandse omroepen. Ze produceert haar eigen werk maar ook het werk van andere (vaak opkomende) regisseurs. Van Ditshuyzen wil integere en kwalitatief hoogstaande informatieve televisie maken. De producties zijn maatschappijkritisch maar tevens vrijwel zonder uitzondering impliciet in hun boodschap, ze dringen geen boodschap op en conformeren zich niet aan opdrachtgevers of omroepen. De documentaires tonen de complexiteit van situaties maar ze zijn niet elitair en dus laagdrempelig. Ze kijken als het ware met de kijker mee. Haar documentaires staan ver af van reality-tv. Afstand beschouwt ze als essentieel om ruimte te laten voor de kijker. “Zonder distantie krijg je het als kijker zomaar aangeboden en kun je alleen ‘nee’ of ‘ja’ zeggen. Er zit niets tussen. Terwijl ik denk dat voor de menselijke geest juist al die andere prikkels nodig zijn. Getroffen raken en daarover nadenken. En niet verbijsteren en daarmee het denkproces stoppen. Je moet mensen steunen in hun greep op de wereld; dat we toch met z’n allen iets met die wereld houden.”, zegt ze in juni 1995 in de Arnhemse Courant.
Fusie
In 2002 fuseert TV DITS met IdtV. De twee bedrijven gaan samen verder onder de naam IdtV DITS. De producente en regisseuse blijft hierna, als voorheen, maatschappelijke en culturele documentaires en programma’s maken. Voor Dokument zoekt ze in het tweeluik Nooit meer krassen de psychiatrische patiënten op, die ze 11 jaar eerder in Krassen heeft geportretteerd. In 2004 volgt Met Kok, daarin portretteert ze de voormalige minister-president Wim Kok. In 2005 verschijnt Onze kust, waaraan Van Ditshuyzen zeven jaar gewerkt heeft. De film gaat over de manier waarop Nederland omgaat met de zee en met de kust, vooral met het kustbeheer. Meer recentelijk is Van Ditshuyzen eindredacteur van het multimediale project Het verleden van Nederland (2008). De serie is geïnspireerd op het BBC programma A History of Britain.
Van Ditshuyzen is nog altijd op adviseurbasis verbonden aan IDTV Docs, de documentaireafdeling van IDTV. Met IDTV Docs werkt ze vanaf 2009 samen aan een groot informatief project over onderzoek, zorg en kwaliteit van leven onder de titel DementieEnDan. De eindproducten worden gepresenteerd in een campagneweek in september 2013. Het onderwerp dementie gaat haar aan het hart omdat haar eigen moeder dementeerde toen zij twintig was. Ze is benieuwd hoe het tegenwoordig staat met de zorg en het onderzoek naar dementie.
Dementie staat ook centraal bij haar documentaire Mijn moeder is dement (2013), over Turkse ouderen. De documentaire helpt het taboe erop doorbreken. Ook in de documentaireserie Kansen krijgen kansen pakken (2016) zien we personen met een migratieachtergrond. Van Ditshuyzen heeft ervoor gekozen om eens succesvolle kinderen van gastarbeiders te portretteren, om tegenwicht te bieden tegen de teneur dat 'de multiculturele samenleving mislukt is'. Er gaat naar haar mening te veel aandacht uit naar problemen van migranten en te weinig naar successen.
In 2011 wint Van Ditshuyzen de Beeld en Geluid Oeuvre Award.
In 2014 draagt ze haar archief over aan Beeld en Geluid.
