Ajax, "daar hoorden zij engelen zingen"
| Periode | 2000 |
| Beschikbaar in archief | Beeld en Geluid |
| Genre | Documentaire |
| Decennia | 2000-2009 |
| Lengte | 76'01 |
| Medium | televisie |
| Externe info | Dokwerk interview |
Beschrijving
Ajax, "daar hoorden zij engelen zingen" is een film van Roel van Dalen over de Amsterdamse voetbalclub Ajax ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan van de club. De film volgt het desastreus verlopen seizoen 1999-2000.
De documentaire toont geen verheerlijking van de Amsterdamse voetbalclub, maar een realistische beeld van de harde werkelijkheid van voetbal. Er zijn drie verhaallijnen aanwezig, de eerste Ajax voetbalclub, de Nederlandse jeugdelftallen en de selecties van een voetbalkamp in Ghana. De verhaallijnen lopen door elkaar.
De camera filmt niet alleen de nederlagen op het veld, maar ook de emoties achter de schermen (in de kleedhokken). Zo krijgt Christian Chivu krijgt het zwaar te voorduren, de speler krijgt twee rode kaarten en blesseert zich daarnaast ook nog eens. Ook de trainer Jan Wouters wordt ontslagen.
De tweede verhaallijn toont de kijker de harde aanpak binnen de jeugdteams van Ajax. De voetbalspelertjes krijgen van jongs af aan te maken met de strenge competitie. De trainer van de jeugdteams is streng en meedogenloos: "Wat zijn we bij Ajax? Antwoord: Nooit tevreden". De emoties van de voetbalspelertjes (tranen en verdriet) en de reacties van familie op de uitzetting van hun zoon uit het jeugdelftal worden gefilmd. De zakelijkheid van de voetbalwereld wordt hier al duidelijk. Het gaat allemaal om presteren en geld.
In de derde verhaallijn worden jonge spelers in Ghana gefilmd. Ajax is op zoek naar talentvolle spelers. Door het stichten van voetbalscholen in diverse landen probeert Ajax aan goede spelers te komen. De Ghanezen moeten een strenge selectieronde doorkomen om uiteindelijk naar Nederland te komen voor een plek in de jeugdopleiding. Voor de Ghanezen is dit een droom, omdat ze zelf in een arm land leven zonder goede toekomstplannen. De Ghaneze spelers worden bij de selectie door een arts beklopt en bevoelt om te kijken of ze de leeftijdsgrens van 14 jaar niet overschrijden. Voor slechts drie Ghaneze spelers ging de droom in vervulling en mochten ze naar Nederland komen, maar uiteindelijk wordt er maar eentje uitgekozen en mag hij alleen blijven. Ook hier weer is de harde werkelijkheid zichtbaar van de voetbalwereld.
Makers
Regie & samenstelling Roel van Dalen
Camera Mark Bakker
Geluid Kees de Groot
Montage Elja de Lange
Muziek Ernst Reijseger
Audio postproductie Hugo Dijkstal
Uitvoerend producent Jean Marc van Sambeek
Producent Paulien van de Weterina
Productie assistentie Roger van Dorsselaer
Research assistentie Isolde Hallensleben
Additionele camera Mark van Aller, Bernd Wouthuysen, Deen van der Zaken
Additioneel geluid Pepijn Aben, Martijn van Haalen, Charles Kersten, Mike van der Sluijs
Muziekopname Dick Lucas
Titelontwerp Paul Wennekendonk
Producenten Frank de Jonge, Piet Erkelens
Eindredactie NPS Cees van Ede
NPS.
Achtergrondinformatie
De dertiende editie van het International Documentary Filmfestival Amsterdam (IDFA) opende op 22 november 2000 in het Amsterdamse Tuschinski-theater met de Nederlandse documentaire Ajax, "daar hoorden zij engelen zingen". Een gospelkoor trad aan om het massaal toegestroomde premièrepubliek het lied "Daar hoorden zij engelen zingen" te horen te brengen. Voetballers van Ajax waren er niet bij deze avond, zij kregen de documentaire in een besloten kring te zien. Op televisie is de documentaire uitgezonden in het kader van Dokwerk op 29 december 2002 op Nederland 3.
In december 2000 leidde de voorgenomen vertoningen van de documentaire over de honderd jaar oude club tot bedreigingen. In Utrecht, Den Haag, Groningen en Rotterdam veroorzaakte de documentaire commotie. Supporters van de lokale clubs hadden dreigementen geuit en daarom werden de geplande vertoningen destijds gestaakt. Op 4 januari 2001 is de film onder streng toezicht van de politie vertoond in het Rotterdamse theater Lantaren/Venster. De Rotterdamse burgemeester Opstelten en zijn vrouw waren bij de vertoning aanwezig. De avond verliep vredig. De documentaire beleefde na zijn première een succes in Rotterdam. Door de publiciteit kwamen naast de vaste bezoekers ook veel voetballiefhebbers en nieuwsgierigen de film bekijken. De zaal was telkens goed gevuld.
Op 21 januari 2001 ging de film in Utrecht zonder problemen in vertoning. Ook in Utrecht werd destijds strenge politiecontrole ingezet. Op 4 december 2000 werd nog besloten om de film niet langer te vertonen na dreigementen van FC Utrecht-aanhangers.
Roel van Dalen is zelf fanatiek Ajax-fan: "Ik sta te juichen en schreeuwen op de tribune". De reactie van het publiek op zijn film heeft hem verrast. Hij was zich wel bewust dat voetbal agressie oproept, maar had niet gedacht dat zijn film hetzelfde effect zou hebben. Op het verbod van de vertoningen van zijn film reageerde van Dalen: "Ik vond het vooral geestig. Riep tegen mijn vrienden: als hij overal uit de handel wordt gehaald, wordt het een cultfilm. Een film die iedereen wil zien, maar niemand kan zien. Maar toen mijn documentaire in de tweede, derde en vierde stad werd teruggetrokken, vond ik het helemaal niet leuk meer". Van Dalen begrijpt het blinde fanatisme van de supporters: "Het is sublimatie. Vroeger trok de man ten strijde met een bijl. Nu uit hij zijn agressie als voetbalhooligan. Waarbij de groepsleden elkaar versterken in hun haat".
Op de uitspraak van de voorzitters van FC Utrecht en Feyenoord over het niet vertonen van de film in ‘hun’ stad, omdat dit tot provocatie kan leiden reageerde van Dalen: "Ze accepteren het geweld, terwijl juist zij het in de kiem kunnen smoren". "Een kleine intolerante groep legt een grote groep zijn wil op". De regisseur stelt dat de rel niet over hem en zijn film gaat: "De supporters misbruiken mijn film voor hun stammenoorlog. De inhoud van de film heeft geen invloed op de reacties. Het is puur territoriumdrift. Ze willen niet dat de naam Ajax verschijnt op de gevels in hun stad". Roel van Dalen is zelf nooit bedreigd. Het ging van Dalen niet om de bezoekersaantallen, maar om het principe dat de film draait. "Ik hoop dat het gezond verstand doorbreekt bij de supporters en dat de film straks gewoon overal kan worden vertoond. Maar wellicht is dat naïef".Het idee om deze documentaire te maken had van Dalen al een jaar of zes. Het Ajax-bestuur vond het al eerder een leuk idee, maar de toenmalige trainer Louis van Gaal was er tegen. Roel van Dalen: "Ik kon me er wel iets bij voorstellen. We wilden echt een kijkje in de keuken nemen. Overal bij zijn; bij de bestuursvergaderingen, op het trainingsveld, in de kleedkamer voor en na een wedstrijd. Daar zit geen trainer op te wachten". Jan Wouters bleek geen bezwaar te hebben.
