Echomaker

Een radiostudio is doorgaans bekleed met geluidabsorberende materialen om ongewenste weerkaatsing van het gesproken woord te vermijden. Het geluid klinkt daardoor mooi ‘droog’. Soms is het nodig om juist wel weerkaatsing toe te passen, bijvoorbeeld wanneer gedaan wordt of men zich in de bergen bevindt of in een ruimte waar het geluid weerkaatst wordt zoals in een grote zaal. Dit kan bijvoorbeeld in een hoorspel nodig zijn wanneer zich zo'n situatie voor doet. De stemmen en andere geluiden moeten dan net zo klinken als ze in een echte situatie doen. Wanneer muziek een ruimtelijk karakter moet hebben zijn ook kunstgrepen nodig om dit doel te bereiken. Een van de meest gebruikte middelen is de toevoeging van een echo.

Aanvankelijk worden grote lege ruimtes ingeschakeld met harde, geluidweerkaatsende wanden, een luidspreker en strategisch geplaatste microfoons. Deze manier van echo opwekking is niet erg aantrekkelijk want de ruimte staat de meeste tijd ongebruikt leeg. De techniek vindt hier een oplossing voor met de toepassing van de nagalmveer in een kast. De ene kant van een spiraalveer wordt door een geluidsbron in trilling gebracht. De trilling verplaatst zich met een bepaalde snelheid naar het andere eind van de veer waar deze door een microfoon wordt opgevangen en met de gewenste vertraging aan het eerste geluid wordt toegevoegd. Hierdoor ontstaat een echo-effect.

Een andere techniek is de opname en afspeeltechniek. Een ronddraaiend wiel met aan de buitenzijde een strook magnetiseerbaar materiaal (net als op de bandrecordertape) draait langs een opnamekop die een geluidsspoor op de band zet. Door de draaiing van het wiel passeert de gemagnetiseerde strook één of meerdere afspeelkoppen die het geluid in hun volgorde terugvoeren naar de oorspronkelijke geluidsbron waardoor de echo een of meer keren te horen is. Dit wiel, uitgedacht door de firma Polygram in Baarn wordt ook wel het ‘vertragingswiel’ genoemd. Ingewijden spreken over het Jacobswiel, naar het hoofd van de afdeling mechanisatie aldaar. Hetzelfde principe kan worden gebruikt door een eindeloze band van een voor dit doel aangepaste bandrecorder te gebruiken. De band draait langs de opnamekop en de afspeelkop(pen) en produceert zo de herhaling van het oorspronkelijke geluid.

De hierboven beschreven technieken zijn allemaal mechanisch. Tegenwoordig wordt de vertraging elektronisch geregeld. Bewegende onderdelen zijn er niet meer, behalve dan de schuifpotentiometers en draaiknopjes op de regeltafel waar de echo met een simpele vingerbeweging naar wens kan worden ingesteld.