Radio Oranje: Vrijdag 12 maart 1943

Middaguitzending niet bewaard, bevat o.a. Henri Sandberg: Nederlandse vliegers strijden bij Timor.

(Waarschijnlijk worden hier piloten van de KNIL-vliegdienst bedoeld, ingedeeld bij het 18e squadron van de Royal Australian Air Force.)

(Het eiland Timor, met een oppervlakte van 30.000 kilometer, ligt 1000 km ten zuiden van Ambon, 650 km ten noordwesten van de Australische stad Darwin en 800 km ten zuidwesten van Nieuw Guinea. Het was in 1941 verdeeld tussen de koloniale machten Nederland in het westen en Portugal in het oosten, en behoorde tot de ABCD-verdedigingslinie, ((ABCD stond voor American-British-Commonwealth-Dutch )), die zich uitstrekte van Maleisië in Zuid-Oost Azië, via de Philippijnen, en Nederlands-Indië tot aan Australië. Op 12 december 1941, vier dagen na de Japanse aanval op de Amerikaanse kolonie Hawaii, werden 1400 man Australische troepen toegevoegd aan het Nederlandse garnisoen van West-Timor, dat onder bevel stond van Luitenant-kolonel N. van Straten. Omdat Portugal in de Tweede Wereldoorlog neutraal bleef, bezette een Australisch-Nederlandse troepenmacht al op 17 december 1941 Oost-Timor, waartegen het Portugese bestuur en het Portugese garnisoen van 600 man zich niet verzette. Op 23 januari 1942 had het Japanse leger de hoofdstad Rabaul van het Australische eiland New Britain ten oosten van New Guinea bezet, op 3 februari gevolgd door het Nederlands-Indische eiland Ambon. Op 16 februari 1942 werd een convooi vanuit Darwin met een Australisch-Amerikaanse troepnmacht bestemd voor de verdediging van Timor door een Japanse aanval gedwongen terug te keren. De splinternieuwe Amerikaanse zware kruiser USS Houston dat het convooi begeleiddde werd een week later getorpedeerd en zonk. Op 20 februari 1942 landden 2000 man van het Japanse leger op Oost-Timor, bezette na drie dagen West-Timor. Het merendeel van de Australisch-Nederlandse troepenmacht werd krijgsgevangen en het Nederlands bestuur gedetineerd. Hieronder was de bestuursambtenaar Herman Gerrit Schulte Nordholt (1911-1993), die na de Japanse bezetting, welke tot september 1945 duurde, als bestuurder terugkeerde tot 1947, toen hij in Nederland ging studeren. Hij werd in 1960 benoemd als eerste VU-docent in het nieuwe vak Culturele Antropologie en promoveerde in 1966 op een studie over het politieke systeem van het Timorese Atoni-volk. In februari 1942 vluchtte ca. 600 man van de Nederlandse en Australische militairen de bergen op Oost-Timor in. Dankzij steun van Timorezen, Portugese en Nederlandse kolonisten en militaire hulp via schepen en vliegtuigen vanuit het Australische Darwin konden deze militairen van augustus 1942 tot februari 1943 vele duizenden Japanse militairen op Timor binden, mede waardoor de strijdkansen op de eilanden ten Noorden van Australië, rond Nieuw Guinea, ten gunste van de geallieerden keerden.)