Filmdienst der NSB

Anton Mussert, Still uit: Onze koloniën in de branding, 1942
Naam	Filmdienst der NSB
Oprichting	1931-1945
Oprichter	NSB
Werknemers	G.J Teunissen
Locatie	{{{locatie}}}
Bekende producties	De leider der NSB bezoekt Dordrecht, Hagespraak van de NSB te Lunteren, De leider bezoekt Rotterdam

NSB

De Nationaal-Socialistische Beweging (NSB) werd opgericht in 1931 en geleid door A.A. Mussert. Het was een anti-parlementaire, extreem-rechtse politieke partij die streefde naar een nationaal-socialistisch bewind. Er moest een Groot-Nederlands rijk komen, waartoe ook Vlaanderen zou behoren. Onder Duitse invloed kreeg de NSB een sterk antisemitisch karakter. De beweging kende in 1943 haar hoogtepunt met zo'n 100.000 leden.

Filmdienst der NSB

De Filmdienst der NSB viel rechtstreeks onder de NSB. De films van de dienst vertellen veel over het ideaalbeeld dat de NSB haar leden en de volksgenoten wilde voorspiegelen: orde, discipline, tucht, patriottisme, volksbelang voor individueel belang. De films laten ook goed zien aan welke emoties de NSB probeerde te appelleren: eensgezindheid, saamhorigheid en lotsverbondenheid.

De opnames geven een indruk van de waarde die de NSB - en in het algemeen fascisten en nationaalsocialisten - hechten aan film als laagdrempelig propagandamiddel om het volk tot De Nieuwe Tijd te bekeren. Mediamanipulatie is niet door de fascisten uitgevonden maar zij behoorden in de twintigste eeuw wel tot de eersten die op grote schaal nieuwe media zoals foto, film en radio benutten om hun boodschap te verkondigen onder de gewone man en vrouw.

Spiegel der Beweging

Tijdens de bezetting krijgen bioscoopbezoekers voorafgaand aan de hoofdfilm de 'Spiegel der Beweging' te zien, het verplichte filmjournaal van de NSB, bedoeld om de Nederlandse bevolking voor zich te winnen. Er is weerstand tegen deze NSB-propaganda. Er werd tijdens deze voorfilms opvallend vaak gehoest, gekucht en gemompeld waardoor de boodschappen nauwelijks te horen waren.

Bioscoopjournaals in bezettingstijd

In juni van 1940 besluiten de Nazi’s dat de twee filmfabrieken Polygoon en Profilti niet meer zelfstandig het journaal mogen produceren, maar moeten samenwerken met het Duitse filmverhuurkantoor ‘Tobis’. Er ontstaat een werkgemeenschap tussen Polygoon en Profilti, waarbij Profilti het produceren van films op zich neemt. De productie van de films staan vanaf dat moment echter onder volledig toezicht van de bezetter. Beide filmfabrieken gaan akkoord met deze samenwerking om inbeslagname van apparatuur en laboratoria te voorkomen. Vanaf 1941 verzorgen Polygoon en Profilti het Tobis Nieuws wekelijks om de beurt.

Zo maakt het bedrijf films over Duitsgezinde onderwerpen, zoals nationaal-socialistische parades en toespraken en NSB-bijeenkomsten. Al snel zijn de films en journaals die zowel door Polygoon als Profilti worden gemaakt niet meer dan Nazi-propaganda. De productie van films komt in het najaar van 1944 volledig stil te liggen. Door gebrek aan elektriciteit is het niet mogelijk films te produceren. Bovendien zijn vrijwel alle bioscopen dan al gesloten.