Ultraphon: verschil tussen versies
Geen bewerkingssamenvatting |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
| (9 tussenliggende versies door 2 gebruikers niet weergegeven) | |||
| Regel 2: | Regel 2: | ||
|- valign="top" | |- valign="top" | ||
| width="50" | [[Bestand:Ultraphon_BG0132410_01_con.jpg|thumb|320px|Ultraphon 'potkachel'-grammofoon (bron: Fotoarchief Beeld en Geluid)]] | | width="50" | [[Bestand:Ultraphon_BG0132410_01_con.jpg|thumb|320px|Ultraphon 'potkachel'-grammofoon (bron: Fotoarchief Beeld en Geluid)]] | ||
| width="50" | [[Bestand:Ultraphon_BG0132410_10_con.jpg|thumb|320px|Ultraphon 'potkachel'-grammofoon (bron: Fotoarchief Beeld en Geluid | | width="50" | [[Bestand:Ultraphon_BG0132410_10_con.jpg|thumb|320px|Ultraphon 'potkachel'-grammofoon (bron: Fotoarchief Beeld en Geluid]] | ||
|} | |} | ||
== Profiel == | '''De ultraphon is een exclusieve 78-toerenplatenspeler, in de jaren twintig van de vorige eeuw kortstondig in productie geweest''' | ||
=== Profiel === | |||
Naam = Ultraphon | Naam = Ultraphon | ||
| Regel 14: | Regel 16: | ||
In gebruik vanaf = 1927 | In gebruik vanaf = 1927 | ||
In gebruik tot = eind jaren twintig | In gebruik tot = eind jaren twintig | ||
Archiefnummer = BG0132410_01 (voorkant), BG0132410_10 (zijkant) | |||
== Twee armen == | == Twee armen == | ||
| Regel 23: | Regel 26: | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
|- valign="top" | |- valign="top" | ||
| width="50" | [[Bestand: Ultraphon_binnenwerk.JPG| | | width="50" | [[Bestand: Ultraphon_binnenwerk.JPG|x250px| Binnenwerk (bron: Rob de Bie, Beeld en Geluid)]] | ||
| width="50" | [[Bestand: Ultraphon_toonarmen_Phonomuseum_Alte_Schule_2014d.jpg| | | width="50" | [[Bestand: Ultraphon_toonarmen_Phonomuseum_Alte_Schule_2014d.jpg|x250px| Toonarmen (bron: Holger Ellgaard, licentie CC BY-SA)]] | ||
|} | |} | ||
Huidige versie van 1 apr 2016 om 14:54
De ultraphon is een exclusieve 78-toerenplatenspeler, in de jaren twintig van de vorige eeuw kortstondig in productie geweest
Profiel
Naam = Ultraphon
Vervaardigd door = Nederlands-Duitse onderneming Ultraphon
Functie = platenspeler
In gebruik vanaf = 1927
In gebruik tot = eind jaren twintig
Archiefnummer = BG0132410_01 (voorkant), BG0132410_10 (zijkant)
Twee armen
Het lijkt op een potkachel of pedaalemmer, maar is een exclusieve 78-toerenplatengrammofoon. Ontworpen en gebouwd door de Duitser Heinrich Küchenmeister, die midden jaren twintig in Berlijn een fabriek had voor grammofoons, Deutsche Ultraphon AG. In 1927 kwam de Ultraphon Grammophon op de markt. Küchenmeister was op zoek naar betere weergave van geluid in de huiskamer. Geen iel blikken geluid vanuit een enkele bron, maar ruimtelijk en warm vanuit meerdere bronnen zoals dat bijvoorbeeld in een concertzaal te horen is. Hij bedacht een platenspeler met draaiplateau, twee toonarmen en twee hoornluidsprekeropeningen.
|
|
Pseudo-stereo
Beide armen worden op een vaste afstand van elkaar in dezelfde platengroef geplaatst. Op het geluid van de eerste arm volgt direct het geluid van de tweede arm. Op 1/100 van een seconde om precies te zijn. De twee gescheiden geluiden worden via de twee luidsprekers de kamer ingestuurd. Het geluid van de tweede arm ijlt als het ware na op het geluid van de eerste arm. Door het geringe verschil in afspeelmoment ontstaat een echo-effect, ookwel Küchenmeister-interval genoemd naar de uitvinder. Het vollere geluid uit de luidsprekers lijkt op stereo maar is het niet. Pseudo-stereo is een betere term.
Korte duur
Deze peperdure grammofoon was alleen te koop in Duitsland en alleen de elite kon zich een dergelijk apparaat veroorloven. Omdat beroemdheden als dirigent Wilhelm Mengelberg de Ultraphon aanprijzen wordt deze bijzonder vormgegeven grammofoon toch nog frequent aangeschaft. De eerste serie Ultraphons is uitgerust met een veermotor en moet worden aangeslingerd. Latere versies hebben een ingebouwde elektromotor.
De geschiedenis staat aardig beschreven in Dibbets, De Sprekende Film.
De firma Ultraphon was, in de hausse van de jaren twintig, aanvankelijk succesvol maar na de beurskrach van 1929 ging het snel bergafwaarts. Naast economische factoren speelden ook de komst van de radio en van de elektrische geluidsweergave een rol.
Ultraphon was een ambitieuze onderneming en in korte tijd werden op eigen label vele grammfoonplaten uitgebracht. O.a. ook met Nederlands-Indisch repertoire.
Dit apparaat met dubbele armen past in het verhaal over streven naar betere weergave (zie EMG, HMV re-entrant en Bettini). De kast is van een fraaie eenvoudige vormgeving met onmiskenbaar Bauhaus invloeden.
Bijzondere vormgeving
Hoe klinkt de Ultraphon? Klik hier
Voor meer platenspelers zie: Thorens Excelda en Mikifoon
